Historia

POCZĄTKI.

Świątynię zbudowali jezuici w latach 1689 – 1698, a prace nad jej wyposażeniem i dekoracją trwały jeszcze przez kolejne niemal 40 lat, aż do końca 1734 roku.
Towarzystwo Jezusowe (Societas Jesu), potocznie zwane zakonem jezuitów zostało założone w Paryżu w 1534 roku przez św. Ignacego Loyolę, 6 lat później, w 1540 roku otrzymując oficjalne zatwierdzenie ze strony papieża Pawła III. Jezuici początkowo skupiali się na pracy misyjnej i ideologicznej walce z Reformacją. Cele te realizowali głównie poprzez organizowanie edukacji publicznej. Działalność ta szybko przyniosła nadspodziewane efekty. W okresie kontrreformacji jezuici stali się najbardziej skutecznym orężem Kościoła katolickiego w sporach z wyznaniami protestanckimi. Ponadto w XVII i XVIII wieku niemalże zdominowali szkolnictwo w większości katolickich krajów Europy, w tym w Polsce, a poza nią odnosili znaczne sukcesy w swojej pracy misyjnej na wszystkich ówcześnie znanych kontynentach.

Od XVI wieku Wrocław był miastem w przeważającej mierze protestanckim i przeciwstawiał się wszelkim prądom kontrreformacji. Dodatkowo zniszczenia materialne oraz znaczne starty ludnościowe, które poniosło miasto w czasie trwania wojny trzydziestoletniej w latach 1618-1648, spowodowały zahamowanie rozwoju społecznego, gospodarczego i kulturalno-artystycznego.
Już Ferdynand I (zm. 1564), który jak wszyscy przedstawiciele cesarskiego rodu Habsburgów, był zagorzałym katolikiem, zamierzał założyć kolegium jezuickie we Wrocławiu. Jednak mimo tego, że był on królem czeskim, a więc i panem Śląska (do 1740 roku będącego częścią Królestwa Czech), nie zdołał stłumić oporu wpływowej protestanckiej rady miejskiej Wrocławia. Kolejne liczne próby podejmowane przez następnych kilkadziesiąt lat również spełzły na niczym. Stały pobyt jezuitów w mieście należy datować od 1638 roku, i choć zostali wprowadzeni do Wrocławia podstępem, pod osłoną nocy, to jednak zdołali nie tylko przetrwać początkowe trudne chwile w ukryciu, bez własnego klasztoru, ale, mimo licznych trudności, jakie piętrzyła przed nimi rada miejska, rozwinąć szeroko zakrojoną działalność misyjną. W końcu cesarz Leopold I przekazał im – w 1659 roku w czasowe użytkowanie, a w 1670 roku na stałe – swoją miejską siedzibę – dawny zamek piastowski położony na lewym brzegu Odry. Na jego miejscu powstał istniejący do dnia dzisiejszego monumentalny w swojej formie, oryginalny w skali europejskiej zespół nowych budynków: kościoła (1689-98), kolegium (1728-41, ob. gmach główny Uniwersytetu Wrocławskiego) i konwiktu (1734-55). Jedyną pozostałością starego zamku piastowskiego jest obecna zakrystia. W międzyczasie kolegium zostało przekształcone w uniwersytet, początkowo o dwu wydziałach, którego inauguracja odbyła się 15 listopada 1702 roku, w dniu wspomnienia świętego Leopolda – imiennego patrona ówczesnego cesarza Leopolda I.
Po zdobyciu Śląska przez Królestwo Prus w połowie XVIII wieku, a także na skutek rozwiązania zakonu jezuitów w 1773 roku, Uniwersytet Wrocławski podupadł i w roku 1811 przeszedł pod administrację państwa, natomiast kościół Uniwersytecki został przekazany parafii rzymskokatolickiej. Wtedy też zamknięto drzwi łączące go z uczelnią od strony zachodniej (obecnie są to tzw. szklane drzwi) Od tego czasu jedyne czynne wejście do kościoła znajduje się od strony południowej.
Po II wojnie światowej nieznacznie uszkodzony kościół użytkowali lwowscy jezuici, którzy przybyli do Wrocławia w 1947 roku. Jednak zgodnie z ustaleniami między władzami zakonnymi a diecezją opuścili oni kościół w 1995 roku. Od tego roku parafię prowadzą księża diecezjalni.

ARCHITEKTURA ZEWNĘTRZNA.

Architektura zewnętrzna kościoła jest zwarta, jednolita i bardzo oszczędna w użyciu form. Kościół został zorientowany, tzn. posiada prezbiterium od strony wschodniej. Gdy powstawał należał do budowli nowoczesnych, jasnych, z dużymi oknami i bogatym, jednolicie opracowanym wystrojem. W zwieńczeniu wschodniej elewacji znajduje się wykonany ze złoconej miedzi znak jezuitów – IHS w płomieniach glorii, nad nawą dwukondygnacyjna sygnaturka.

ARCHITEKTURA WNĘTRZA.

We wnętrzu harmonijnie połączono architekturę, malarstwo oraz rzeźbę monumentalną. W dekoracji ścian, filarów, pilastrów, ołtarzy zastosowano jako imitację kamienia barwiony gips – tzw. stucco lustro, dzięki któremu rzeźby sprawiają wrażenie wykutych z białego marmuru. Głowice kolumn, gzymsy, ramy obrazów są pozłacane złotem płatkowym. Szczególną rolę pełni w tym kościele jego naturalne oświetlenie.
Świątynia została zbudowana na planie prostokąta. Jej długość wynosi ok. 53 metry a szerokość ok 26 metrów. Sklepienie osiąga w najwyższym miejscu wysokość ponad 26,5 metra. Jest to kościół emporowo-halowy – wzdłuż dłuższych ścian, od strony północnej i południowej znajdują się rzędy kaplic, nad którymi umieszczono empory. Nad częścią zachodnią dominuje empora organowa wsparta na trzech arkadach. Nawę i prezbiterium przykrywa sklepienie kolebkowe, kaplice zaś sklepienia żagielkowe.

POLICHROMIE.

Autorem malowideł o wyjątkowej randze artystycznej był nadworny malarz cesarski, wybitny wiedeński twórca Johann Michael Rottmayer von Rosenbrunn. Dekorował on m.in. tak prestiżowe fundacje sakralne jak kościół Świętej Trójcy w Salzburgu czy kościół św. Karola Boromeusza w Wiedniu. Posługując się techniką fresku mokrego (al fresco) komponował monumentalne malowidła iluzjonistyczne.
Freski w kościele Uniwersyteckim powstały w latach 1703-1706. Całe dzieło malarskie Rottmayera służy, zgodnie z wezwaniem kościoła, uwielbieniu i chwale Najświętszego Imienia Jezus. Malowidła stanowią niezwykle pełną ilustrację dokonań duchowych i misyjnych zakonu jezuitów oraz jego założycieli, których działalność miała służyć zbawianiu ludzkości w imię Jezusa Chrystusa. Główna kompozycja stanowi ilustrację fragmentu Listu św. Pawła do Filipian: Aby na Imię Jezus zgięło się każde kolano istot niebieskich, ziemskich i podziemnych (Flp 2,10). Potwierdza to cytat z Psalmu 113, umieszczony na łuku tęczowym, pomiędzy nawą a prezbiterium: Od wschodu słońca aż po zachód niech imię Pańskie będzie pochwalone.
Na sklepieniach prezbiterium i nawy, w kaplicach oraz na emporach, widnieje wiele łacińskich tekstów, będących cytatami z Psalmów, Listów Apostolskich oraz fragmentów litanii do Najświętszego Imienia Jezus, których celem jest wzmocnienie wymowy malowideł.

PREZBITERIUM.

Wypełniający szczelnie całą ścianę wschodnią kościoła monumentalny ołtarz główny z 1726 roku zaprojektował artysta – jezuita Christoph Tausch, który wykonał także malowidło w jego centralnej części, przedstawiające scenę obrzezania Dzieciątka Jezus w świątyni. Scena ta, zgodnie z opisem Ewangelii św. Łukasza (Łk 2, 21), mająca miejsce 8 dni po narodzinach Mesjasza, wiązała się z nadaniem mu imienia Jezus i jako taka spina cały bogaty program teologiczny wnętrza, związany z Najświętszym Imieniem Jezus. Obraz, namalowany na płótnie o wymiarach ok. 7 na 3,5 metra, w centralnej części ukazuje arcykapłana dokonującego aktu obrzezania. Towarzyszą mu po bokach Maryja i Józef, a górnej partii malowidła, wśród obłoków widoczna jest postać błogosławiącego Boga Ojca w otoczeniu chórów anielskich. W jednym z mężczyzn, będących świadkami ceremonii – chodzi o diakona ubranego w komżę i podającego nóż arcykapłanowi – możemy dopatrzyć się kryptoportretu autora obrazu Christopha Tauscha. W zwieńczeniu ołtarza dostrzec można postacie anielskie adorujące symboliczne przedstawienie Imienia Jezus – IHS. Pomiędzy kolumnami umieszczono dwie duże rzeźby. Po lewej stronie postać kobieca z kielichem i księgą, z napisem Terrestrum symbolizuje Kościół Triumfujący. Adorująca ją postać z kulą ziemską w dłoni obrazuje całą społeczność katolicką Śląska. Śląsk po łacinie to Silesia (rodzaj żeński), stąd postać ta jest kobietą. Niektórzy historycy utożsamiają ją z Karoliną – ostatnią z rodu Piastów, która zmarła w 1711 roku po zmianie wyznania z kalwińskiego na katolickie. Po prawej stronie, z napisem Infernorum kobieta z krzyżem i wzniesioną ręką, przedstawia Kościół Walczący. Postać pochylona jest nad upadającym człowiekiem symbolizującym herezję bądź istoty podziemne. Ołtarz ten należy do typowych przedstawień zgodnych z myślą Soboru Trydenckiego, o silnej wymowie kontrreformacyjnej.
Na sklepieniu, wśród obłoków oraz aniołów widocznych na tle nieba, znajdują się naturalnej wielkości postacie starotestamentowe wielbiące wypisane w centrum, po hebrajsku złotymi literami imię Boga – Jahwe. Wśród nich rozpoznać można m.in. Abla, Noego, Abrahama, Izaaka, Melchizedeka, Dawida, Eliasza i Mojżesza.
Warto zwrócić uwagę na dwa wysokie, mosiężne kandelabry wykonane w 1726 roku przez Johanna Jacoba Krumpferta. Prezbiterium oddzielone jest od nawy marmurową balustradą, po bokach której umieszczono mosiężne figurki aniołków trzymających latarnie – wieczne lampy. Ich światło wskazuje na obecność w ołtarzu Najświętszego Sakramentu.

NAWA.

Pomiędzy nawą a prezbiterium znajdują się dwie umieszczone po bokach duże figury. Rzeźba po stronie północnej – z lewej strony przedstawia postać św. Ignacego Loyoli – założyciela zakonu jezuitów, z siedzącym u jego stóp chłopcem, symbolizującym młodość świętego. Rzeźba po stronie południowej – z prawej strony przedstawia postać św. Franciszka Ksawerego – apostoła Indii, który chrzci młodego Hindusa. Nad tymi figurami, na gzymsach dźwigających łuk tęczowy, znajdują się figury aniołów. Anioł z lewej strony rzuca ogniste płomienie, z prawej trzyma kadzielnicę.

SKLEPIENIE.

W centralnej części sklepienia nawy znajduje się ogromna kompozycja, przedstawiająca adorację Najświętszego Imienia Jezus przez postacie z Nowego Testamentu, świętych i założycieli zakonu jezuitów oraz ludy czterech znanych wtedy kontynentów. W centrum, na tle otwartego nieba ukazano złoty rydwan ozdobiony napisem IHS w glorii (pierwsze trzy litery greckiego imienia Jezus, godło zakonu jezuitów, którego znaczenie w tradycji Kościoła odczytywane jest także jako skrót zawołania Iesus Hominum Salvator – Jezus Zbawiciel Ludzi), ciągnięty przez symbole czterech ewangelistów: woła, lwa, orła oraz uskrzydloną postać ludzką. Na rydwanie stoi Dzieciątko Jezus, ukazane z symbolami zmartwychwstania. Adorują je zastępy świętych i apostołów skupionych wokół Maryi, ukazanej jako orędowniczka, oraz liczne grono jezuitów, m.in. założyciele zakonu święci Ignacy Loyola i Franciszek Ksawery. Wokół tego malowidła możemy zobaczyć iluzjonistycznie namalowaną balustradę, za którą stoją współczesne artyście postacie, reprezentujące ludy czterech kontynentów: Europy, Azji, Afryki i Ameryki (Północna i Południowa traktowane jako jeden kontynent), którym towarzyszą odpowiadające im zwierzęce symbole: koń (Europa), wielbłąd (Azja), lew (Afryka), krokodyl (Ameryka). Ludy pozaeuropejskie są namalowane w konwencji portretu zbiorowego, zgodnie z wiedzą artysty o ich wyglądzie i strojach. Jedynie Europa została potraktowana odmiennie. Postacie wychylające się przez balustradę to indywidualne portrety panujących władców, m.in.: papieża Klemensa IX, cesarza Leopolda I, jego syna Józefa I, biskupa wrocławskiego Franciszka Ludwika von der Pfalz-Neuburga. Towarzyszą im dostojnicy kościelni i świeccy, a wśród nich mężczyzna w jasnej peruce, u którego stóp stoi mały piesek, wychylający łeb między tralki balustrady. To autoportret twórcy polichromii Johanna Michaela Rottmayera. Jak głosi legenda towarzyszący mu pies upamiętnia wydarzenie, które miało miejsce w tym kościele. Podczas malowania polichromii artysta stojący na wysokim rusztowaniu nie zauważył, że zbliżył się do krawędzi podestu. Pies zaczął szczekać i w ten sposób ostrzegł go przed grożącym mu niebezpieczeństwem, ratując w ten sposób malarzowi życie.

KAPLICA ŚW. JADWIGI.

Kaplica ta upamiętnia życie i działalność patronki Śląska św. Jadwigi oraz patrona Królestwa Czech św. Jana Nepomucena. Obraz w ołtarzu przedstawia scenę, w której św. Jadwiga zostaje pobłogosławiona przez ukrzyżowanego Chrystusa. Obraz został zamówiony w 1860 roku przez biskupa Heinricha Förstera i namalowany przez znanego wrocławskiego artystę Karla Wohnlicha. Warto zwrócić uwagę na ten sam motyw ikonograficzny ukazany przez Rottmayera na sklepieniu kaplicy. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się owalny obraz z wizerunkiem św. Jana Nepomucena. Święty ten ukazany został także w postaci rzeźby umieszczonej na tle okna. Najniżej położony obraz w ołtarzu to przedstawienie św. Stanisława Kostki. Dwie złocone rzeźby przedstawiają kobiety: od strony południowej (od okna) symbol życia klasztornego, od strony północnej – symbol życia świeckiego.
Na ścianie zachodniej widzimy malowidło przedstawiające Ucztę dla ubogich. Warto zwrócić uwagę, że św. Jadwiga, usługując żebrakom, ubrana jest w płaszcz książęcy i mitrę, nie ma jednak butów – gdyż tak się umartwiała nawet zimą. We wnęce okiennej: Śluby złożone przez św. Jadwigę i jej męża księcia śląskiego Henryka Brodatego; Śmierć św. Jadwigi; Św. Jadwiga wskazująca pielgrzymowi klasztor.

KAPLICA ŚWIĘTYCH ANIOŁÓW STRÓŻÓW.

Ołtarz pochodzi z 1730 roku, później został przebudowany. W jego centrum znajduje się XIX-wieczny obraz przedstawiający Anioła Stróża czuwającego przy małym dziecku, a w zwieńczeniu owalny wizerunek św. Otylii. Dwie złocone rzeźby przedstawiają Archaniołów Michała i Gabriela. W tle okna umieszczono rzeźbę św. Józefa.
W sklepieniu widzimy malowidło przedstawiające Zwycięstwo Michała Archanioła nad Lucyferem. Na ścianie zachodniej fresk: Archanioł Rafał z Tobiaszem. We wnęce okiennej: Chrystus wskazujący ludziom anioły; Anioły adorujące Świętą Trójcę; Judyta z głową Holofernesa.

KAPLICA ŚW. JÓZEFA.

Wygląd kaplicy jest wynikiem prac konserwatorskich prowadzonych w XIX i XX wieku. Ołtarz pochodzi z 1727 roku, w tym czasie powstał też obraz Św. Józef z Dzieciątkiem w jego partii centralnej. Na tle okna stoi stiukowa rzeźba przedstawiająca św. Joachima, a po jego bokach dwie płomieniste wazy. Na sklepieniu widzimy malowidło przedstawiające Sen św. Józefa, na ścianie zachodniej Śmierć św. Józefa, a we wnęce okiennej: Zaślubiny Józefa z Maryją; Święta Rodzina; Ofiarowanie w świątyni.
Obecnie w kaplicy znajduje się również współcześnie malowany obraz papieża Polaka – św. Jana Pawła II.

KAPLICA ŚW. FRANCISZKA KSAWEREGO.

Kaplice poświęcone najwybitniejszym świętym jezuickim: św. Franciszkowi Ksaweremu i św. Ignacemu Loyoli, umieszczono po obu stronach prezbiterium. Kaplica św. Franciszka Ksawerego przylega do niego od południa. Za autora projektu tej kaplicy zrealizowanej w latach 1729-1734 jako ostatniej w całym kościele uważany jest Christoph Tausch. Wystrój rzeźbiarski przypisywany jest Johannowi Albrechtowi Siegwitzowi. Kaplica, jej freski i sztukaterie upamiętniają działalność misyjną św. Franciszka wśród pogan. Freski przedstawiają następujące sceny: Św. Franciszek odwiedzający chorych swojego zgromadzenia, Św. Franciszek chrzczący niewiernych, Św. Franciszek prowadzący dysputę z władcą, Św. Franciszek niszczący bożki pogańskie. Ołtarz o bogatej dekoracji został tak zaprojektowany, aby okno stanowiło tło dla umieszczonych centralnie krzyża z Chrystusem i adorującej go postaci św. Franciszka Ksawerego. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się płaskorzeźba Boga Ojca i Ducha Świętego. Na ścianach umieszczono parami rzeźby: od strony prezbiterium – św. Franciszka z Asyżu i św. Franciszka Salezego z kulą ziemską, od strony południowej – św. Ignacego Loyoli i św. Izydora Oracza. W narożnikach kaplicy, na wspornikach stoją rzeźby aniołów, trzymające symbole Męki Pańskiej.
Na szczególną uwagę zasługują owalne alabastrowe płaskorzeźby o średnicy około metra, umieszczone w ramach, pomiędzy wspomnianymi figurami. Od strony prezbiterium płaskorzeźba przedstawia scenę, w której św. Franciszek Ksawery w cudowny sposób odzyskuje zagubiony krucyfiks, przekazywany mu przez wielkiego kraba. Ilustruje ona moment rozpoczęcia działalności misyjnej św. Franciszka Ksawerego, który przybył do portu Goa w zachodnich Indiach. Płaskorzeźba po przeciwnej stronie ukazuje scenę śmierci św. Franciszka Ksawerego w otoczeniu nawróconych, na wyspie Riukiu koło Okinawy. Pod oknem umieszczona natomiast została drewniana, złocona płaskorzeźba ze sceną kazania św. Franciszka Ksawerego do Hindusów.
W części oddzielającej prezbiterium od kaplicy znajdują się postaci Murzynów nawiązujące do działalności misyjnej św. Franciszka Ksawerego. Jeden z nich, z lewej strony, dźwiga muszlę stanowiącą podstawę dla promienistej aureoli z napisem IHS, pozostali, naprzeciwko, podtrzymują gzyms parapetu, na którym umieszczono siedzące rzeźby aniołów: jeden z biretem i stułą – symbolami kapłaństwa, drugi z muszlą – symbolem chrztu i misji.

KAPLICA ŚW. IGNACEGO LOYOLI.

Kaplica św. Ignacego Loyoli znajduje się po północnej stronie prezbiterium. Kaplica utraciła swój reprezentacyjny charakter w XIX wieku. Była bardzo zniszczona po II wojnie światowej. Obecny wygląd barokowego ołtarza jest rezultatem przebudowy z 1879 roku. Ustawiono wtedy dwie rzeźby w ołtarzu: św. Jana Ewangelistę i św. Macieja przedstawionego z toporem w ręku. Na uwagę zasługuje kompozycja metalowych drzwiczek tabernakulum, z symboliczną sceną adoracji Gorejącego Serca przez św. Ignacego Loyolę. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się oryginalna barokowa kompozycja przedstawiająca Boga Ojca jako Stwórcę Świata. Nisze ściany zachodniej wypełnia skromny konfesjonał. Na sklepieniach i ścianie zachosniej freski ilustrują następujące sceny: Cud i ekstaza św. Ignacego Loyoli, Św. Ignacy tworzy reguły zakonu jezuitów, Św. Ignacy przekazuje konstytucje zakonu papieżowi Pawłowi III.
Z tej kaplicy wchodzi się do zachowanej części piastowskiego zamku stanowiącego relikt architektury renesansowej. Jest to dwukondygnacyjna bryła, wykorzystywana obecnie jako zakrystia kościoła. Ta część jest zamknięta dla zwiedzających.

KAPLICA MATKI BOŻEJ.

Powstała w 1727 roku kaplica zachowała się w oryginalnej formie. Ołtarz kompozycyjnie nawiązuje do ołtarza w kaplicy św. Józefa po przeciwległej stronie kościoła. Znajduje się w nim obraz Madonny z Dzieciątkiem, czczonej jako Matka Boża Wspomożycielka i opiekunka Wrocławia. Jest on kopią słynącego łaskami obrazu z 1676 roku z kościoła Najświętszej Marii Panny Wspomożycielki w Passawie w Bawarii, przed którym w 1683 roku o zwycięstwo nad Turkami modlił się cesarz Leopold I. Po odsieczy wiedeńskiej wizerunek Madonny Passawskiej zyskał wielką sławę. Jej pierwowzorem jest renesansowe malowidło Lukasa Cranacha Starszego z katedry św. Jakuba w Innsbrucku. Kościół Najświętszego Imienia Jezus otrzymał ten obraz w darze w 1699 r. Na tle okna umieszczono rzeźbę z 1740 roku przedstawiającą Maryję Niepokalaną, po jej bokach znajdują się dwie płomieniste wazy.
Na sklepieniu widzimy malowidło przedstawiające scenę Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Na ścianie zachodniej widzimy fresk: Zwiastowanie Maryi, zaś we wnęce okiennej: Narodziny Maryi; Ofiarowanie Maryi w świątyni i Nawiedzenie św. Elżbiety.

AMBONA.

Przy pierwszym od prezbiterium filarze po lewej stronie znajduje się bogato zdobiona i złocona ambona. Na uwagę zasługują dwie alabastrowe płaskorzeźby autorstwa Johanna Franza Mangoldta, przedstawiające Przemienienie na Górze Tabor oraz Dwunastoletniego Jezusa nauczającego w świątyni. W zwieńczeniu ambony znajduje się baldachim, a na nim figura błogosławiącego Chrystusa Króla Wszechświata z kulą ziemską w dłoni.

KAPLICA ŚW. ANNY.

Poświęcona została matce Najświętszej Maryi Panny. Obraz w środkowej części ołtarza namalowany w 1888 r. przedstawia św. Annę, która w obecności św. Joachima naucza małą Marię. Obraz owalny umieszczony w zwieńczeniu ołtarza ukazuje symboliczne przedstawienie Ducha św. pod postacią gołębicy.
Dwie złocone rzeźby to wizerunki nieznanych świętych pochodzące z XIX wieku. W dolnej części ołtarza znajduje się XIX-wieczna kopia wizerunku Matki Bożej Nieustającej Pomocy.
Na sklepieniu widzimy malowidło przedstawiające Św. Józefa i Maryję oraz rodziców Maryi – św. Joachima i św. Annę. Ścianę zachodnią pokrywa fresk: Ofiarowanie Maryi w świątyni. We wnęce okiennej: Anna nauczająca Marię; Śmierć św. Anny; Święta Rodzina.

KAPLICA ŚW. FRANCISZKA BORGIASZA.

Wystrój i wyposażenie kaplicy upamiętniają działalność świętych Franciszka Borgiasza i Alojzego Gonzagi. W centrum ołtarza znajduje się obraz przedstawiający św. Franciszka Borgiasza modlącego się przed obrazem Matki Bożej. Na podłodze leży kapelusz kardynalski, który odrzucił, zostając wędrownym kaznodzieją. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się owalny obraz z trzema jezuickimi męczennikami japońskimi. Najniżej położony obraz przedstawia św. Alojzego Gonzagę pogrążonego w modlitwie. Przed kolumnami ołtarza stoją złocone rzeźby przedstawiające św. Stanisława Kostkę i św. Alojzego Gonzagę. Monumentalna rzeźba w oknie przedstawia św. Alojzego Gonzagę z aniołami.
W partii sklepienia widzimy malowidło Przyjęcie św. Franciszka Borgiasza do zakonu jezuitów. Na ścianie zachodniej widzimy fresk: Franciszek Borgiasz u łoża zmarłej w Toledo Izabeli portugalskiej – żony cesarza Karola V. Obejrzenie zwłok pięknej królowej w stanie rozkładu spowodowało u młodego arystokraty Franciszka Borgiasza zmianę stylu życia – z dworskiego na zakonny. We wnęce okiennej: Ekstaza św. Franciszka Borgiasza; Św. Franciszek Borgiasz jako żebrak; Św. Franciszek Borgiasz udzielający Komunii Świętej.

KAPLICA ŚW. APOSTOŁÓW SZYMONA ZELOTY I JUDY TADEUSZA.

Stoimy przed dokładną gipsową kopią Piety wykonanej według słynnej marmurowej rzeźby Michała Anioła znajdującej się w Bazylice św. Piotra w Rzymie. Kopia ta powstała we Frankfurcie nad Menem w XIX wieku. Wykonał ją florentczyk Antonio Wandi. Rzeźba kosztowała wówczas 300 marek.
Pieta jest umieszczona w kaplicy ku czci św. Apostołów Szymona Zeloty i Judy Tadeusza. W kaplicy znajduje się klasycystyczny ołtarz z 1790 roku. W centralnej części widzimy obraz przedstawiający Anioły unoszące św. Szymona do nieba pędzla Bernharda Krausego. Dodatkowym wyposażeniem kaplicy jest późnobarokowa, kamienna chrzcielnica o kielichowym kształcie czaszy, nakryta drewnianą, rzeźbioną pokrywą, zwieńczoną rzeźbą Trójcy Świętej na kuli ziemskiej.
Na sklepieniu widzimy malowidło przedstawiające scenę Męczeńskiej śmierci św. Judy Tadeusza. Na ścianie zachodniej widzimy fresk: Zmartwychwstały Chrystus wśród nawróconych grzeszników. We wnęce okiennej: Powrót syna marnotrawnego; Maria Magdalena odrzucająca doczesne marności; Zadośćuczynienie króla Dawida.

KAPLICA MATKI BOŻEJ BOLESNEJ.

Ostatnia kaplica po stronie północnej kościoła to kaplica Matki Bożej Bolesnej nazywana również kaplicą Bożego Grobu. Ołtarze, polichromie i rzeźby nawiązują tematycznie do Męki i Śmierci Chrystusa. Wyeksponowane są tutaj dwa ołtarze: Męki Pańskiej i Grobu Bożego. Pierwszy z nich powstał w 1725 roku. Umieszczony w nim centralnie obraz przedstawia scenę Ukrzyżowania i należy do najpiękniejszych kompozycji barokowych poruszających temat śmierci Chrystusa. Pierwotnie w miejscu, gdzie obecnie stoi tabernakulum stała Pieta z 1463 roku, wykonana z wapienia. (ob. znajduje się ona w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie). Dwie figury przy obrazie to Maria Salome i św. Maria Magdalena. Zwieńczenie ołtarza zdobi płaskorzeźba glorii z gorejącym sercem, natomiast ołtarz Grobu Bożego powstał ok. 1750 roku, w strefie górnej przedstawiona jest fragmentarycznie Golgota, w dolnej części Grób Chrystusa. Rzeźba w tym ołtarzu przedstawia Matkę Bożą Bolesną.
Na sklepieniu widzimy malowidło przedstawiające aniołów oswobadzających dusze z czyśćca. We wnęce okiennej namalowano symbole śmierci, pogrzebu i cmentarza.

POD EMPORĄ ORGANOWĄ.

Znajdujemy się pod emporą organową, wspartą na trzech arkadach. W środkowej części sklepienia pod emporą widzimy malowidło Apokaliptyczna wizja Baranka Bożego. Po stronie prawej Kazanie Jezusa do Apostołów, na ścianie – Święty Franciszek Ksawery szerzący wiarę wśród pogan. Z lewej strony – na sklepieniu Jezusa wypędzającego diabła z opętanych, na ścianie – Świętego Ignacego Loyolę wypędzającego diabła z opętanego. Tutaj po jednej i drugiej stronie dawnego głównego wejścia do świątyni znajdują się dwa barokowe, wyjątkowo pięknie rzeźbione konfesjonały z półpostaciami aniołów, wykonane przez Franza Josepha Mangolta.

KAPLICA ŚW. SEBASTIANA.

W ostatniej kaplicy od strony południowej kościoła znajduje się wejście na empory. Obecny jej wygląd jest wynikiem XIX-wiecznej renowacji. Obraz w ołtarzu przedstawia męczeńską śmierć św. Sebastiana i został namalowany ok. 1800 roku przez Bernharda Krausego. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się rzeźba przedstawiająca Trójcę Świętą.
Na sklepieniu widzimy malowidło przedstawiające św. Sebastiana pielęgnowanego przez św. Irenę i inne kobiety. Na ścianie zachodniej widzimy fresk: Męczeństwo św. Sebastiana. We wnęce okiennej wymalowano broń i owoce.

EMPORA MUZYCZNA.

W części zachodniej kościoła naprzeciw prezbiterium znajduje się empora muzyczna (organowa). Balustrada oddzielająca przestrzeń chóru organowego od kościoła została wzbogacona rzeźbami przedstawiającymi muzykujące i śpiewające anioły. Na sklepieniu nad emporą na tle nieba widoczne są chóry anielskie wielbiące imię Boga. Anioły grają na różnych instrumentach i śpiewają. Oryginalne organy, pochodzące z 1700 roku, zostały całkowicie przebudowane w 1926 roku przez firmę Sauer-Walcker. Instrument ma 46 głosów rozmieszczonych na trzech klawiaturach ręcznych i jednej nożnej. W tle za organami widzimy fresk przedstawiający scenę wypędzenia kupców ze świątyni – z lewej strony Chrystus z biczami, z prawej uciekający i niezadowoleni przekupnie.

FRESKI NA EMPORACH.

Malowidła na emporach przedstawiają sceny z życia Jezusa Chrystusa zespolone z fragmentami Litanii do Najświętszego Imienia Jezus. Począwszy od pierwszej kaplicy po stronie prawej (południowej) przy prezbiterium polichromie przedstawiają następująco: Boże Narodzenie, Znalezienie Jezusa w świątyni, Przemienienie na Górze Tabor, Umywanie nóg, Ukrzyżowanie, Wniebowstąpienie, Panny mądre i głupie. Po stronie lewej (północnej) od prezbiterium: Jezus radością aniołów, Ofiarowanie w świątyni, Chrzest Chrystusa, Wjazd do Jerozolimy, Biczowanie, Zmartwychwstanie, Męczeńska śmierć św. Szczepana.

WEJŚCIE DO KOŚCIOŁA

Na ścianie z lewej strony widzimy Chrystusa przekazującego klucze św. Piotrowi, po stronie prawej – św. Pawła z Barnabą uzdrawiających paralityka. Na sklepieniu widzimy Kobietę cierpiącą na krwotok, dotykającą szaty Chrystusa i przez to cudownie uzdrowioną. Nad wejściem do kościoła znajdują się łacińskie napisy upamiętniające datę ukończenia budowy i konsekracji kościoła.