Matka Boża Wspomożycielka i Opiekunka Wrocławia
Zobacz też: Nabożeństwo wtorkowe zatwierdzone przez Ks. Abpa J.Kupnego
Kościół uniwersytecki Najświętszego Imienia Jezus we Wrocławiu posiada w swym wnętrzu obraz, którego historia daleko wyprzedza czas powstania tej wspaniałej barokowej świątyni, wzniesionej w latach 1689-1734. Jest to wizerunek Najświętszej Marii Panny z Dzieciątkiem noszącej tytuł Wspomożycielki Wrocławia.
Ikonografia obrazu należy do szerokiego kręgu przedstawień Madonn, które swój początek wywodzą od greckiego przedstawienia Matki Bożej Eleusy (gr.: miłosiernej), rozpowszechniony mocno w X w. w Bizancjum, zapewne dzięki bogatemu przekazowi emocjonalnemu, zawartemu w tych ikonach. Stojące na kolanach Maryi Dzieciątko Jezus pieszczotliwie przytula lewy policzek do Jej twarzy, obejmując rączką za szyję tworzy atmosferę ciepła i radości płynącą z bliskości Matki i Dziecka. Matka Boża, jakby nieodwzajemniająca tej radości pogrążona jest w smutku i zadumie nad nieodwracalną przyszłością męki Jej Syna. Przedstawienie to dotarło, za pośrednictwem powracających z wypraw krzyżowych rycerzy, do Europy zachodniej i upowszechniło się w sztuce już w XII w. W tym samym czasie Madonna Eleusa zyskiwała popularność na wschodzie, docierając do Rosji i zamykając się w kanon ikony trwający do dzisiaj, którego najstarszym przykładem jest Matka Boża Włodzimierska.
Wraz z rozwojem sztuki zachodniej obrazy sakralne ulegały nowym przemianom w zewnętrznej formie, zachowując jednak istotne elementy kompozycji decydujące o przynależności przedstawień do tradycyjnych, sięgających wczesnego średniowiecza typów ikonograficznych. Rok 1537 to czas powstania obrazu dla kościoła św. Jakuba w Insbrucku, malowany przez cenionego ówczesnego malarza niemieckiego Łukasza Cranacha Starszego, a przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem według opisywanego typu Eleusy , ale w nowej, renesansowej konwencji. Przykuwająca uwagę uroda dzieła, jak i płynące z niego ciepło sprawiły, że był on powielany w kopiach malowanych przez różnych malarzy. Jedna z nich namalowana niemal w sto lat po powstaniu pierwowzoru, w roku 1622 umieszczona została w ołtarzu kościoła odpustowego Ojców Kapucynów w Passawie, który w niedługim czasie stał się Sanktuarium Matki Boskiej Nieustającej Pomocy.
Czasy w których rozwija się kult Matki Bożej Wspomożycielki Chrześcijan – Maria Hilf to czas wojny 30-letniej, wyniszczającej kraje Europy, jak i zagrożenia tureckiego. Również liczne zarazy i klęski żywiołowe powodowały powstawanie nowych ośrodków kultu na terenie Niemiec, Austrii, Czech i Śląska. Charakterystyczną cechą powstających ośrodków kultu maryjnego było tworzenie się przy nich bractw. Pierwsze powstało w czasie trwania wojny 30-letniej na terenie Cesarstwa Niemieckiego zawiązane przez czcicieli wizerunku Madonny namalowanej przez Łukasza Cranacha. Potem podobne bractwa zaczęły powstawać w innych krajach w tym również w Polsce. W dobie odrodzenia na przełomie XVI i XVII ruchów religijnych – motyw auxiliatrix cristianorum zmienił swój charakter po zwycięstwie nad Turkami pod Lepanto w 1571r, jak i w sto lat później po wiktorii wiedeńskiej 12 IX 1683 r. Wówczas Matka Boża otrzymuje tytuł Zwycięskiej. W Passawie Cesarz Leopold I złożył trofea wojenne zdobyte w bitwie pod Wiedniem przed cudownym obrazem matki Bożej jako wotum dziękczynne za odniesione zwycięstwo, a Papież Innocenty XI ustanowił dzień zwycięstwa świętem Imienia Maryi.
Wrocławski obraz Matki Boskiej Wspomożycielki Wrocławia jest wierną kopią Madonny z Passawy. Jego pierwszą właścicielką była od 1614 r. hrabianka Katarzyna Dworzak (de domo Schlick), a obraz przechowywany był w kaplicy domowej w Pradze. Hrabina Katarzyna mając wielkie nabożeństwo do Marii Hilf, umierając przekazała obraz księżnej Marii Zarub, baronowej Lissar. Obraz był przez ponad trzydzieści lat umieszczony w kaplicy zamkowej w miejscowości Zumberg w Czechach. Spowiednikiem księżnej był jezuita ojciec Zdenek Geżewski, przez którego poznała dzieło kontrreformacyjne Towarzystwa Jezusowego. Chcąc pomóc restytucji katolicyzmu we Wrocławiu dzięki nowo powstającej placówce jezuickiej – Uniwersytetowi, ofiarowała obraz do nowo wybudowanego kościoła Imienia Jezus na ręce wice prowincjała czeskiej prowincji Jezuitów, ojca Jakuba Willego. Obraz w dniu konsekracji kościoła 30 lipca 1698r. został wniesiony przez prowincjała w uroczystej procesji do wnętrza i umieszczony w bocznej kaplicy po stronie północnej.
W latach 1722-1734 kościół otrzymał nowy wystrój projektu Krzysztofa Tauscha. Powstały nowe ołtarze, rzeźby, a ściany i gzymsy pokryto barwnymi stiukami. Obraz Matki Boskiej umieszczono w ołtarzu, który w swej ogólnej formie nawiązywał do ołtarza z kościoła w Passawie. Podobnie jak tam srebrną ramę obrazu unoszą dwaj aniołowie, a całość wieńczy korona cesarska, (w Passawie umieszczona bezpośrednio na ramie). Wrocławska rama obrazu jest bogatsza w formie i posiada dodatkowe złocone ornamenty. Umieszczenie przez jezuitów w nowo wybudowanej świątyni słynącego już łaskami obrazu, zaowocowało powstaniem prężnego bractwa maryjnego szerzącego kult Matki Boskiej Wspomożycielki w mieście o dominującym protestantyzmie. Szczególne nasilenie kultu przypadło na lata przełomu XVII i XVIII w czasach zagrożenia tureckiego dla Śląska.
Poza Bractwem Matki Boskiej Wspomożycielki Wrocławia na terenie kościoła działało na przestrzeni lat kilka sodalicji maryjnych. Po kasacie zakonu jezuitów w 1773r zmniejszył się kult maryjny, a niekorzystne dla świątyni wypadki historyczne (zamienienie na magazyn zbożowy kościoła w czasie wojny siedmioletniej /1756-1763/, przejęcie świątyni przez władze pruskie po 1811r) osłabiły życie religijne. Kościół przestaje być kościołem uniwersyteckim i zamieniony na parafialny służy parafii św. Macieja. Podczas bombardowania kościołów wrocławskich w kwietniu 1945 r. obraz wyjęto z ołtarza i ukryto w mieszkaniu proboszcza. W roku 1948 został odnaleziony i poddany wstępnej renowacji.
Przygotowując obraz do Dni Maryjnych roku 1961 natrafiono na pergaminowy dokument z 1694 roku, umieszczony na odwrocie deski obrazu, pisany przez o. Zdenka Geżewskiego, stanowi „metrykę” cudownego obrazu. Uroczystości maryjne zakończyła intronizacja Matki Bożej Wspomożycielki Wrocławia dokonana przez biskupa Pawła Latuska (20.10.1961r.), który odprawił w tym dniu, po długiej przerwie, pierwsze z nabożeństw, kontynuowanych w każdy wtorek o godzinie 18-tej. Powrót po ostatniej wojnie światowej jezuitów do kościoła (sprawujących posługę duszpasterską do 1995r) spowodował powtórne ożywienie kultu Matki Boskiej Wspomożycielki Wrocławia.
W roku 1998 w trzechsetną rocznicę konsekracji kościoła obraz wraz ze srebrną ramą, został poddany zabiegom konserwatorskim, a po odnowieniu, w uroczysty sposób, procesyjnie umieszczony w ołtarzu. Po obchodach rocznicowych przywrócono cotygodniowe nabożeństwo do Matki Bożej Wspomożycielki Wrocławia.
