Nacisk zakonu jezuitów na sakrament pokuty i pojednania oraz istniejąca w XVIII wieku ideowa potrzeba rozdzielenia podczas spowiedzi mężczyzn i kobiet wyjaśnia powstanie w Kościele Uniwersyteckim, niespotykanej w innych świątyniach wrocławskich, liczby konfesjonałów. Do naszych czasów zachowało się ich siedem, choć pierwotnie liczba ta była z całą pewnością większa.
Być może krótko po 1700 roku, czyli zaraz po zakończeniu budowy kościoła, powstał konfesjonał w kaplicy św. Ignacego Loyoli, zdecydowanie różniący się od pozostałych poprzez uproszczoną budowę i zastosowane techniki zdobnicze. Pomiędzy zakończeniem budowy a prowadzonymi kilkadziesiąt lat później kolejnymi pracami nad wystrojem wnętrza, w czasie których powstało sześć pozostałych konfesjonałów, jezuici musieli zadbać o miejsce, gdzie w odpowiednich warunkach możliwa będzie spowiedź. Tak więc jeden z elementów czynnej już wtedy świątyni z konieczności musiał stanowić konfesjonał. Drugi etap prac, w którym realizowano projekt jezuity, wszechstronnego artysty, ucznia Andrea Pozzo - Christophorusa Tauscha, miał miejsce między 1722 a 1734 rokiem. Powstałe wtedy konfesjonały wbudowane zostały parami w nisze zachodniej ściany nawy głównej oraz dwóch kaplic północnych i dwóch południowych. Wykonano je w konstrukcji ramowo-płycinowej. Wszystkie składają się z trzech części: siedziskowej i dwóch klęcznikowych, które nakryte są baldachimem (górna, wieńcząca część konfesjonału). Zdobione elementami rzeźbiarskimi i snycerskimi, w formie nawiązują do kompozycji architektonicznych. Pomiędzy wymienionymi parami zachodzą niewielkie różnice w budowie oraz różnice w sposobie zdobienia.
Największą ilością dekoracji rzeźbiarskiej charakteryzują się konfesjonały wbudowane w nisze pod chórem muzycznym. Ścianki dzielące przestrzeń wnęki na poszczególne części od frontu ujęte zostały pilastrami (płaski filar pełniący funkcje podpory), których kapitele zastąpiono rzeźbami aniołów podtrzymujących profilowany gzyms. Postacie aniołów o odsłoniętych torsach, z draperią upiętą wokół ud, o delikatnych zamyślonych twarzach, różnią się między sobą układem rąk, pochyleniem głowy i sposobem upięcia draperii. W części środkowej baldachimu umieszczono wśród promieni i obłoków złocony monogram IHS, a pod baldachimem, na całej jego długości złocone lambrekiny (element dekoracyjny imitujący pas tkaniny wycięty w zęby, zdobiony frędzlami).
Kolejne dwa konfesjonały z kaplicy św. Franciszka Borgii i św. Jadwigi charakteryzuje przewaga dekoracji snycerskiej. Ścianki dzielące konfesjonały na poszczególne części od frontu ujęte są pilastrami z półkolumienkami, o kompozytowych kapitelach, dźwigających silnie rozczłonkowaną strefę baldachimu. Płaskorzeźbiony ornament zdobi drzwiczki oraz fryz gzymsu konfesjonału z kaplicy południowej.
Ostatnia para konfesjonałów wbudowana jest w nisze kaplicy św. Józefa i kaplicy Matki Bożej. Płaskie pilastry z wolutowymi (ornament w formie zwoju), płaskorzeźbionymi kapitelami, dźwigają strefę baldachimu, którego środkowe pole zdobią dwie złocone, uskrzydlone główki anielskie. Drzwiczki konfesjonałów wieńczą płaskorzeźbione formy - kartusze (ozdobne obramienie tarczy herbowej, tablicy inskrypcyjnej lub płaskorzeźby) ujęte w woluty i ozdobione ornamentem muszlowym. Prostokątną płycinę w środkowej części drzwiczek konfesjonału z kaplicy św. Józefa zdobi ornament wypełniony kratką, muszlami i kampanullami (motyw dekoracyjny składający się z kwiatów w kształcie dzwonka, najczęściej występuje w formie zwisu o zmniejszających się stopniowo kwiatach).
Oprócz zachowanych do dnia dzisiejszego, opisanych powyżej konfesjonałów udokumentowane jest istnienie w kościele konfesjonału ósmego, który zajmował wnękę w kaplicy św. Franciszka Ksawerego, a dzięki swojej rozbudowanej dekoracji rzeźbiarskiej (pilastry z półpostaciami Hindusów oraz scena figuralna nad baldachimem) zdecydowanie wybijał się na tle pozostałych konfesjonałów świątyni. Zagadką pozostaje czas oraz okoliczności jego zdemontowania. Miało to miejsce najprawdopodobniej wkrótce po 1945 roku.
Artykuł pierwotnie opublikowany w 11 numerze gazetki parafialnej „Przy Kościele Uniwersyteckim”.
Aktualizacja
2018-12-31
